هر آنچه باید در مورد تخریب بتن بدانید

سازه‌های بتنی برای رفع ترک سطحی یا فرسایش نیاز به بازسازی یا روکش دارند. گاهی نیز این آسیب‌ها در حدی است که با تعمیر قابل اصلاح نیستند و تنها وقت و هزینه را هدر می‌دهند. در این مواقع لازم است آن بخشی از سازه بتنی یا کل آن تخریب و اصلاح شود. روش‌های مختلفی برای تخریب بتن وجود دارد که در این مطلب آنها را بررسی می‌کنیم.   در ادامه خواهید خواند:

• روش‌های 6 گانه تخریب بتن
•   1. برش دادن
•   2. تراشیدن
•   3. ضربه
•   4. پیش ترک دادن
•   5. خرد کردن
•   6. مواد منفجره
• چه زمانی لازم است تا بتن را تخریب کنید؟
• مرور روش‌های تخریب بتن از جنبه فنی (جدول)
• سخن پایانی

روش‌های 6 گانه تخریب بتن

تخریب بتن با دو هدف تخريب کامل، و جزئی انجام می‌شود. روش‌های 6 گانه را در دو بخش کلی و جزیی در ادامه بخوانید:

تخریب جزیی

1. برش دادن بتن

یکی از روش‌های در تخریب بتن استفاده از تیغه، لنس حرارتی یا واترجت‌ها است. قطعات برش خورده با این تجهیزات با استفاده از جرثقیل برداشته می‌شوند.

روش برشی هنگامی مفید است که قصد تخریب و برداشتن بخشی از کف یا دیواره را دارید.  

لنس حرارتی

در این روش گرمای بیش از حد لنس‌ها باعث تخریب بتن مجاور و برش آن می‌شود. این روش به خصوص برای بتن‌هایی که در کنار فولاد قرار دارند مناسبند. لرزش و گرد و غبار تولید نمی‌کند ولی ممکن است موجب دود و آتش سوزی شود.  

واترجت صنعتی

در روش واترجت آب با کمک لنسرهای دستی یا با دستگاه‌های اتوماتیک (ربات) با فشار 1500 تا 3000 بار به سمت بتن پاشیده می‌شوند. بر اثر این فشار، بتن به شکل خطوط تمیز برش داده می‌شود.

فواید واترجت برای تخریب بتن

• واترجت‌ها یکی از سریع‌ترین و کارآمدترین روش‌های برش و تخریب بتن است که باعث صرفه جویی در وقت و هزینه می‌شود.
• استفاده از آب برای برش بتن هیچگونه مشکل زیست محیطی ندارد.
• هنگام برش بتن با استفاده از واترجت، دقت بالای این دستگاه اجازه می‌دهد تا یکپارچگی سازه حفظ شود و در عین حال تولید گرد و غبار به حداقل ممکن برسد.
• برش‌ها هم جهت و مستقیم می‌شوند و عمق برش قابل کنترل است. سطوح باقی مانده نامنظم نیستند.
• در صورت وجود زنگ زدگی در میلگردها، سطح زنگ زده کاملا از بین می‌رود.
• نیاز به سیستم ساینده یا آب پاش برای خنک کردن در طول فرایند برش نیست.
• و البته که در این روش احتمال آتش سوزی هم وجود ندارد.

برای مشاهده انواع دستگاه های مورد نیاز، مطلب تخریب بتن با واترجت را مطالعه کنید.  

۲. تراشیدن بتن

در روش تراشیدن بتن، با استفاده از تیغه ای، به صورت دستی یا با ماشین های تراش بزرگ، سطح بتن برداشته می شود. ضخامتی از سطح قابل تراشیدن است که هم امکان دسترسی تیغه باشد و هم آرماتور و میلگرد حضور نداشته باشد.

ویژگی های روش تراشیدن:

• سطح کاملا صاف خواهد بود.
• درحین عملیات، گرد و خاک زیادی پخش می شود.
• وقتی آرماتور در حجم کاری وجود داشته باشد قابل استفاده نیست.

  علاوه بر دستگاه‌های تراش، واترجت نیز می‌تواند لایه‌ای از بتن را بردارد. عموما برای کاربردهای مضرس کردن بتن از واترجت استفاده می‌کنند.  

3. روش ضربه ای

این روش معمولاً در پروژه‌های تخریب پی، عرشه پل، روسازی، پایه و عرشه پل استفاده می‌شود. حجم کار با این روش‌ها به اندازه چکش، مقاومت بتن، میزان تقویت کننده فولاد مورد استفاده در بتن و شرایط کار بستگی دارد.

بریکرهای نصب شده در ماشین می‌توانند تخریب را در دامنه 100 تا 20000 فوت پوند با 300 تا 800 ضربه در دقیقه انجام دهند. این بریکر‌ها از راه دور قابل کنترل هستند و برای دسترسی آسان به آن از یک بوم تلسکوپی استفاده می‌کنند. برخی از انواع این نوع تخریب کننده‌های بتن برای تخریب زیر آب طراحی شده اند. تخریب بتن با روش ضربه ای، باعث ایجاد ترک در سازه و در اطراف محل وارد آمدن ضربه می‌شود. همچنین در این روش آرماتوربندی سازه بتنی تخریب شده و قابل استفاده نخواهد بود. بنابراین روش ضربه‌ای برای سازه‌های حساس به هیچ عنوان قابل استفاده نیست. البته تخریب با روش پنوماتیکی و هیدرولیکی تولید سر و صدا، لرزش و گرد و غبار می‌کنند.

برای مقایسه تخریب بتن با هیلتی و واترجت پیشنهاد می‌کنم این مقاله را از دست ندید: ۱۰ دلیل انتخاب واترجت صنعتی برای تخریب بتن   

تخریب کلی

4.  پیش ترک دادن (ترکیدن بر اثر فشار)

روش پیش ترک دادن در شرایطی که نیاز است تخریب بتن نسبتا آرام و بدون گرد غبار و کنترل شده انجام شود، انتخابی مناسب است. ترکیدن بر اثر فشار را می‌توان به صورت مکانیکی یا شیمیایی انجام داد. در هر دو حالت سوراخ‌هایی به قطر سه سانتی متر در بتن حفر می‌کنند و نیرویی جانبی از طریق همین منافذ به بتن اعمال می‌کنند. در روش ترکیدن بتن بر اثر فشار مکانیکی، فشار توسط دستگاه فشار هیدرولیک به بتن وارد می‌شود و آن را ترک می‌دهد.

در روش شیمیایی از دوغاب انبساطی استفاده می‌کنند. که بر اثر آن بتن شکافته می‌شود. ابتدا منافذ را با استفاده از هوا تمیز کرده سپس مقداری دوغاب درون آنها می‌ریزند. بعد از چند ساعت بسته به این که جنس دوغاب مورد استفاده از چه نوعی باشد، حجم آن تا دو تا سه برابر افزایش می‌یابد. بر اثر سفت شدن دوغاب بتن تخریب می‌شود. سپس این بتن‌های ترک خورده توسط جرثقیل یا توسط نیروی کارگری جمع آوری می‌شوند.  

ویژگی‌های روش مکانیکی

• ایجاد حفره‌های اولیه برای وارد کردن نیروی فشار، سرو و صدا و لرزش ایجاد می‌کند. دستگاهی که برای کاهش این سر و صدا می‌توان استفاده کرد دارای نوک الماسی است که بسیار گران است.
• در روش مکانیکی کنترل جهت ترک و تخریب بتن کار دشواری است.
• گاهی برای برش قطعات ترک خورده بتن که میله‌های تقویت کننده دارند نیاز به دستگاه برش است.
• آسیب به میلگردها و سایر قسمت های سازه بتنی نیز وارد می‌شود.

ویژگی‌های روش شیمیایی

• روش شیمیایی نسبت به روش مکانیکی پر هزینه‌تر است.
• در این روش می‌توان جهت ترک و تخریب بتن را کنترل کرد.
• در فشارهای بیش از 4300 psi فشار انبساطی که ایجاد می‌شود در طی 10 تا 20 ساعت سبب ترک خوردگی بتن می‌شود.
• حساسیت به دمای انجماد تأثیرگذاری را کاهش می‌دهد.
• آسیب به میلگردها و سایر قسمت های سازه بتنی نیز وارد می‌شود.

  پیشنهاد می‌کنم این مقاله را هم مطلعه کنید: مقایسه کتراک و واترجت  

۵. روش خرد کردن

در روش خرد کردن، هدف تکه تکه کردن قطعات بزرگ بتن است که با استفاده از جک هیدرولیکی بزرگ و یا توپ و جرتقیل انجام می‌شود.  

روش توپ و جرثقیل

این یکی از قدیمی‌ترین و متداول‌ترین روش‌های تخریب کامل سازه بتنی است. جرثقیل از یک توپ شکننده با وزن ۱۳۵۰۰ پوندی برای تخریب سازه‌های بتونی استفاده می‌کند. توپ به داخل سازه پرتاب می‌شود. بر اثر ضربه سازه بتنی تخریب می‌گردد. این کار فقط توسط اپراتورهای بسیار ماهر باید انجام شود.

استفاده از روش توپی و جرثقیل برای همه موارد تخریب مناسب نیست و محدودیت‌هایی دارد.

• در این روش هر چند که بتن به قطعات کوچک خرد می‌شود اما نیاز به بعضی کارهای اضافه است. مثل برش میل گرد‌های درون سازه بتنی.
• اپراتوری که این توپ را از طریق جرثقیل کنترل می‌کند باید بسیار ماهر و با تجربه باشد. نرمی نوسان توپ اهمیت خاصی دارد. مهم است که با یک ضربه در هدف مشخص تخریب انجام گیرد و نوسان توپ سبب جابجایی جرثقیل یا صدمات دیگر نشود.
• اندازه ساختمان برای این روش تخریب اهمیت دارد. و همین طور موقعیت مکانی بنا. به عنوان مثال نباید در مجاورت خطوط برق باشد.
• و این که این شکل از تخریب، گرد و غبار، لرزش و سر و صدا زیادی ایجاد می‌کند.

6. مواد منفجره

با استفاده از مواد منفجره می‌توان حجم زیادی از بتن را از بین برد. مواد منفجره را در بخش‌های مشخصی از سازه بتنی قرار می‌دهند و بر اثر انفجار آنها بتن خرد می‌شود. این روش انعطاف پذیری بالایی دارد . اما این روش هم محدودیت‌هایی دارد. از جمله این که:

• ارتعاش ناشی از انفجار و همچنین قطعات بتن خرد شده و پرتاب شده به هوا ممکن است به سازه‌های اطراف صدمه بزند.
• این روش نیاز به ملاحظات ایمنی بیشتری نسبت به سایر روش‌های دارد.
• سر و صدا و گرد و غبار حاصل از تخریب بتن در این روش بالاست.

چه زمانی لازم است بتن را تخریب کنید؟

وجود شکاف‌های عمیق

گاهی روی سطوح بتنی شکاف‌های عمیق و گسترده‌ای یه وجود می‌آید که می‌تواند به دلیل عبور وسایل سنگین از روی آن، بستر سازی نامناسب یا فرسایش درجه یک باشد.

شکاف ناشی از غرق شدن دال بتون

ممکن است خاک زیر بتن سست باشد و هنگام که باران یا آب به بخش‌های پایین نفوذ می‌کنند این خاک‌ها نشست کرده و دال بتن در آب غرق شوند. یا گاهی خاک زیر بتن متراکم می‌شوند و این تراکم باعث غرق شدن دال بتون می‌شوند.

شکاف ناشی از یخ زدگی

در آب و هوای سرد خسارات زیادی بر اثر سرما روی سطوح بتنی ایجاد می‌شود. ممکن است یخ زدگی آب با باعث برآمدگی خاک شده و بتن را به سمت بالا هل دهد. همین فشار در بتن شکاف ایجاد می‌کند.

وجود ترک خوردگی‌های با تعداد بالا

اصلاح سطوح بتنی که در نقاط مختلف و با تعداد بالایی دچار ترک خوردگی می‌شوند هم از نظر اقتصادی مناسب اصلاح نیستند و لازم است حتما تخریب و نوسازی شوند.  

حذف اجزای بتنی اضافه

گاهی نیاز به مقاوم سازی بنا وجود دارد و برای این منظور لازم است عناصر بتنی که با پروژه تداخل دارند حذف شوند.

  پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را هم مطالعه کنید: مهمترین مزایای تخریب بتن با واترجت صنعتی که باید بدانید  

ساخت بنای جدید

ساخت و ساز‌های جدید هم مستلزم تخریب سازه‌های بتنی قدیمی هستند تا ساختمان جدید با معماری متفاوت ساخته شود.

نوسازی اجزای بتنی معیوب

بتن‌های معیوب هم کیفیت پروژه را مختل می‌کنند. به همین دلیل لازم است این بتن‌ها برداشته شده و دوباره سازی شوند.

تمام این موارد نیاز به تخریب بتن را الزامی می‌کند. اما روش‌های مختلفی برای تخریب بتن وجود دارد. کدام روش انتخاب بهتری است؟

مرور روش‌های تخریب بتن از جنبه فنی

ویژگی‌ها و ملاحظات روش‌های تخریب بتن

بررسی تکنولوژی تخريب بتن جزیی

جنبه فنی
روش ضربه ای	کوچک، ارزان و قابل حمل می باشد. و می تواند برای تخریب بتن نیروهای ضربه ای مداوم را با ابزار برش خود فراهم کند. لرزش هایی که به کاربر وارد می شود، تاثیرات منفی زیادی بر روی سلامتی اپراتور می گذارد.
روش تراش	یک ابزار گران قیمت می باشد که برای تخریب و لایه برداری بتن به نیروی وزن و توان دستگاه بزرگ آن متکی است. این کار با ضربه های پی در پی دندانه های تعبیه شده روی دیسک انجام می شود.
روش هیدرولیک	تخریب هیدرولیکی یک روش با تکنولوژی بالا و گران است. واترجت از نیروی جت آب فشار بالای کالایبره شده توسط کامپیوتر استفاده می کند و با تخریب ماتریس سیمان موجب تخریب بتن می شود.

  مطالعه بیشتر در مورد تکنولوژی های تخریب بتن: تخریب بتن و بررسی تکنولوژی های مربوطه  

برخی از نمونه های تخریب بتن

تخریب بتن با واترجت صنعتی

تخریب بتن با دستگاه تراش

تخریب بتن با کتراک

سخن پایانی

تخریب بتن در بسیاری از مواقع مانند پروژه‌های بزرگ بازسازی و یا در مواقعی که میزان آسیب بتن زیاد است، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. روش‌های زیادی برای تخریب بتن وجود دارد که هر کدام مزایا و معایبی دارند. در این مقاله سعی کردیم به طور کامل همه روش‌های مرسوم را بررسی کنیم و دید خوبی برای انتخاب روش مطلوب در اختیارتان قرار دهیم. همانطور که بیان شد، در بین همه روش‌ها اگر آسیب نرسیدن به سایر بخش های سازه و خصوصا آرماتوربندی بتن اهمیت دارد، استفاده از واتر جت بهترین گزینه است. اما اگر سازه از اهمیت زیادی برخوردار نیست و نیروی کار ارزان هم دراختیار دارید، استفاده از چکش هیدرولیک یا هیلتی گزینه ارزانی است. اگر با وجود توضیحات این مقاله به انتخاب دقیقی نرسیده اید، می‌توانید از کارشناسان منیب راهنمایی‌های لازم را بگیرید. همچنین با کمال اشتیاق پاسخگوی کامنت‌های شما هستیم.